STUK gebouw

Sinds januari 2002 is STUK gehuisvest in het door architect Willem Jan Neutelings vernieuwde Arenberggebouw. STUK is een huis met vele kamers, uitnodigend, zichtbaar en vindbaar. Een gebouw dat we delen met de collega's van FONK (de filmwerking binnen STUK), LOKO Cultuur (de studentenwerking rond cultuur) en de Dienst Cultuur van de KU Leuven. De KU Leuven heeft dit gebouw voor 50 jaar in erfpacht gegeven aan STUK en financierde mee de verbouwing van een aantal ruimtes die het ook zelf in gebruik houdt (auditorium, ensemblezaal, bureaus Cultuurcoördinatiecel,...). STUK zelf stond in voor de financiering van de rest van de verbouwing (met de steun van Vlaamse gemeenschap, stad en provincie) en was bouwheer.

Van november 2021 tot juni 2023 werd het STUKgebouw uitgebreid gerenoveerd: we maakten STUK duurzamer, toegankelijker en inclusiever. Maar wat betekent dat in de praktijk? En waarom was het nodig? Waaraan bouwen we als we verbouwen? Dat ontdek je op deze pagina.

De verbouwing van STUK is een project van Kunstencentrum STUK. De totale projectkost bedraagt 5.5 miljoen euro en werd gefinancierd door Vlaanderen, Stad Leuven en een eigen inbreng van STUK mede ondersteund door KU Leuven.Het project werd ontworpen door Neutelings-Riedijk Architecten i.s.m. Bureau Bouwtechniek en uitgevoerd door hoofdaannemer Monument Vandekerckhove en haar onderaannemingen.

Het kunstencentrum bevindt zich nu op de voormalige Arenbergsite, een neogotische gebouwengroep die gelegen is op een helling tussen de Naamsestraat en de Schapenstraat. Dit nieuwe gebouw komt tegemoet aan de combinatie van het uitgebreide wensenkaartje van STUK en van de universiteit, die dus ook voor een gedeelte bewoner blijft van dit gebouw. Geen sinecure gezien de relatief kleine oppervlakte van de site, gemarkeerd door een frappant hoogteverschil. Het voorblok aan de Naamsestraat en het achterblok aan de Schapenstraat werden maximaal gerenoveerd en verregaand aangepast aan het eisenpakket. Een van de mooiste aula's van de universiteit en het zijblok waarin de kantoren zijn ondergebracht, werden behouden en slechts minimaal gerenoveerd. De rest werd afgebroken en vervangen door een ingenieuze nieuwbouw.

Achter de gevel van het oude gedeelte aan de Naamsestraat schuilt een ontwerp waarin het programma op maat van het kunstencentrum met een gewaagde speelsheid, maar toch op functionele wijze wordt ingevuld. Het geheel is een bouwtechnisch huzarenstukje dat de eisen perfect inwilligt op een nochtans moeilijke locatie en bovendien een stedenbouwkundige meerwaarde biedt. Het complex is georganiseerd rond een patio waarop zoveel mogelijk vertrekken zijn georiënteerd. Neutelings beoogde hiermee een soort stedenbouw op microniveau, de zogenaamde ‘stad-in-de-stad'. Het gebouwencomplex fungeert als kleinstedelijke entiteit en ageert van hieruit met de eigenlijke stedelijke context. Het perspectief van het theater als historische gangmaker van STUK -als kunstencentrum- vertaalt zich in een veelvoud aan erkers en balkon(netjes) die refereren aan het icoon van het theater bij uitstek: Romeo en Julia. Het gebouw legt duidelijk de link met de omringende stad middels uitgebreide stadszichten, zalen die op de patio uitkijken, en een stedelijke passage die het complex letterlijk doorkruist.

De nieuwbouw geeft zichzelf niet meteen prijs aan de passant, maar manifesteert zich middels een massief volumespel als een complex kluwen van zalen en niveaus. Onderhuids steekt een
ingenieus netwerk van gewapend beton, waarbij elk van de zalen volgens het zogenaamde doos-in-doos-principe akoestisch volledig onafhankelijk is geconcipieerd. Voor de techniek is het complex voorzien van twee insteekwegen die alle zalen rechtstreeks kunnen bereiken. Alle zalen zijn ook bereikbaar voor mindervaliden. Het nieuwe shed-dak, dat de bovenste etage verhoogde tot een perfecte (dans)studio, geeft het oude gedeelte aan de Naamsestraat een opvallende fragiliteit en strakheid van vorm. Aan de straatkant prijken vier enorme letters - STUK - vooruitgeschoven tussen reling en ijzeren balk en zorgen in een vluchtige blik voor een hedendaags aandachtspunt met op de achtergrond het oude bouwvolume. Zichtbaar vanaf de druk bewandelde en befietste Naamsestraat, zorgt het geheel voor een duidelijk visitekaartje. Naast de dansstudio bevinden zich binnenin het STUKcafé op straatniveau, daarboven STUK Expozaal en STUK Verbeeckzaal voor workshops van de universiteit.

Het kelderniveau werd opengewerkt tot een foyer-annex-onthaal dat rechtstreeks bereikbaar is vanaf de Naamsestraat en achteraan uitgeeft op de patio. Op die manier vormt het onthaal een deel van een wandelroute die over de patio van de Naamsestraat naar de Schapenstraat loopt. In Neutelings' sculpturale aanpak van het nieuwbouwgedeelte vergroot vooral het volumespel van de raampartijen als balkons het motief van het theater als stadsgebeuren. Binnenin duikt de Leuvense skyline her en der op. Doorkijkjes, een openluchttribune en een doorsteekje voor wandelaars laten de kunst gedijen in deze ‘stad-in-de-stad'.

Het nieuwbouwgedeelte bevat onder meer een filmzaal (96 pers), Cinema ZED genaamd, met dieprode pluchen zetels en wanden en plafonds die met zwart similileder zijn gecapitonneerd. Cinema ZED wordt beheerd door vzw Fonk, in residentie bij STUK. Daarnaast is er STUK Ensemblezaal, een gemarkeerde zaal met zijn matgouden bakstenen en donkerrode parketvloer, bedoeld voor repetities van muziekensembles van de universiteit. In STUK Soetezaal, een middelgrote theater- en danszaal, heeft Neutelings zijn aanpak het sterkst geprofileerd. STUK Soetezaal heeft een bespeelbare ruimte van 14 bij 12, uit te breiden met twee zijtonelen en voorzien van een vaste tribune die plaats biedt aan 221 personen. Deze zaal is ook het meest prominente bouwvolume. Via een enorm raam kijkt één van de zijtonelen uit op de patio, tot in het tegenoverliggende STUKcafé, terwijl de Leuvense passant letterlijk onder de scène doorwandelt. De wanden zijn uitgevoerd in geolied beton en in een ruitvormig bas-relief motief gegoten. De trap naar STUK Soetezaal is vervat in een betonnen schacht, die bovenaan uitmondt in een overloop met een Leuvense skyline.

Zo'n zicht op de Dijlevallei markeert ook STUK Labozaal in het achterblok, een omgebouwd chemielaboratorium dat ook voor de verbouwing als dansstudio fungeerde. Deze zaal is voorzien van vier ramen, aan de buitenkant verdubbeld door vier overmaatse voorzetramen die de lichtinval kunnen regelen en ook de achterzijde van het complex een eigen gezicht geven. Met een vloerveld van 20 bij 15 heeft de zaal geen vaste tribunes en ze is voorzien van een roestbruine roosterwand die ventilatie integreert. Onder deze zaal bevindt zich nog STUK Paviljoenenzaal, een zaal met 5 geluidsdichte houten boxen en enkele donkere kamers, en nog een etage lager zijn er nog twee rudimentair uitgeruste repetitie-ateliers.