Thuisloosheid • UITGESTELD

Zo’n 30 jaar geleden bracht professor en architectuurcriticus Anthony Vidler in zijn essays ‘The Architectural Uncanny: Essays in the modern unhomely’ (1992), met de metafoor uncanny (geheimzinnig, angstaanjagend) de thuisloosheid die gepaard gaat met onze moderne wooncondities aan het licht. Niet alleen thuisloosheid, maar evenzeer ruimte-gerelateerde fobieën en angsten zoals agorafobie en claustrofobie werden, zo beschrijft hij, de mentale conditie van het moderne leven.

In ‘Warped Space’ (2002) ging de architectuurhistoricus na hoe psychologische ideeën over ruimte de architecturale en artistieke expressie in de twintigste eeuw beïnvloed heeft. Hij drukt zijn zorg uit over twee vormen van warped spaces. De eerste is de psychologische ruimte, die fungeert als een opslagplaats van neurosen en fobieën. De tweede wordt geproduceerd wanneer kunstenaars de grenzen overschrijden om ruimte op een nieuwe manier te verbeelden. Ook in ‘The anxious city’ (2004) brengt Anthony Vidler (samen met Richard J. Williams) onze westerse wereld in verband met stedelijke angsten: van praktische angsten over persoonlijke veiligheid en metafysische angsten over de onzekere plek van de stad in cultuur.

Anno 2019 is de problematiek die Vidler bijna dertig jaar geleden voor het eerst aankaartte nog steeds relevant. De politieke orde van de Verenigde Staten en Europa is zo gedestabiliseerd dat nergens meer thuis lijkt, en thuisloosheid en ruimte-gerelateerde angsten een globale problematiek werden. Waarom hebben we eigenlijk zo’n behoefte aan huiselijkheid? Hoe wordt de notie van huiselijkheid gekaderd binnen de groeiende en wereldwijde thuisloosheid? Welke invloed hebben de recente verschuivingen in onze woontendensen op onze huiselijke, intieme sfeer? Heeft de collectieve bewustwording van de (digitale) controle in de publieke ruimte onze stedelijke angst geactiveerd?

Anthony Vidler is architectuurhistoricus en -criticus van moderne en hedendaagse architectuur en werkzaam als professor aan de Irwin S. Chanin School of Architecture van Cooper Union in New York. Tot 2013 was de Brit decaan van deze faculteit. Verder doceerde hij aan UCLA, Brown University, Cornell and Princeton University. Anthony Vidler studeerde zelf architectuur aan Cambridge University, Engeland en behaalde een doctoraat in Geschiedenis en Theorie aan de Universiteit van Delft, Nederland.